Chăm sóc sức khỏe vị thành niên là một vấn đề xã hội rất quan tâm, nếu không được cung cấp kiến thức đầy đủ sẽ dễ dẫn đến nhiều nguy cơ ảnh hưởng đến đạo đức lối sống, việc học hành, có khả năng ảnh hưởng đến cả tương lai sự nghiệp của các em, đến chất lượng dân số của toàn xã hội. Ở độ tuổi này, kiến thức, kỹ năng cơ bản để bảo vệ sức khỏe của lứa tuổi này còn hạn chế. Hơn nữa, khi giáo dục về sức khỏe sinh sản cho các em, cha mẹ cũng thường có tâm lý e dè, né tránh, trong khi các em rất cần được hướng dẫn đầy đủ, sâu sắc. Khi có thắc mắc về những vấn đề “thầm kín”, các em sẽ có xu hướng tự lên mạng tìm hiểu hoặc tâm sự với bạn bè hơn là sẻ chia với cha mẹ, thầy cô. Khi trẻ bước vào giai đoạn tuổi VTN, trẻ cần có những hiểu biết cơ bản để có thể nhận biết những tác hại nguy hiểm ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản như:
1. Mang thai sớm:
- Mang thai sớm là hiện tượng người nữ giới mang thai trước 18 tuổi.
- Hậu quả của mang thai sớm ở tuổi vị thành niên:
+ Tuổi có thai của người phụ nữ sẽ ảnh hưởng đến thai nghén cũng như sức khỏe của họ. Người mẹ tuổi càng trẻ nếu có thai, hậu quả về thể chất càng nghiêm trọng, vì cơ thể lúc này chưa đến độ hoàn thiện và ổn định, hơn nữa các em chưa có kiến thức về việc sinh nở hoặc phá thai. Những tai biến khi mang thai, nạo phá thai và sinh đẻ là những nguyên nhân đầu tiên dẫn đến tử vong bà mẹ ở tuổi vị thành niên. Con của những bà mẹ VTN hầu hết là đẻ non, nhẹ cân và có thể tử vong khi sinh ra hoặc trong môt vài năm đầu của cuộc đời. Trẻ có thể bị dị tật bẩm sinh, ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và tinh thần của chúng sau này.
Nhiều trường hợp mang thai ở tuổi VTN do áp lực của gia đình và dư luận xã hội nên dẫn đến cưới xin bắt buộc hoặc phá thai bất hợp pháp ở nơi không đảm bảo an toàn ( bà đỡ đẻ vườn hay những cơ sở y tế tư nhân không có giấy phép hành nghề sản phụ khoa ) hoặc phá thai muộn.
Hầu hết những cô gái mang thai sớm đều phải bỏ học, phải xa cách bạn bè, thầy cô giáo, cơ may tìm kiếm việc làm của các em đó sẽ ít hơn và phải phụ thuộc vào những người khác để sống và nuôi con. Người mẹ trẻ cảm thấy mình cô lập, tương lai của mình bị bán rẻ, mất giá trị trong con mắt của mọi người, làm tăng thêm cảm giác thất bại, lạc lõng.
Một số em vì những mặc cảm đó mà dẫn đến những hành động đáng tiếc như tự vẫn, bỏ nhà đi làm gái bán dâm hoặc trở thành kẻ giết người. Nếu có tiến hành hôn nhân thì cả người con trai và con gái phải chấp nhận, nhưng sự kết hợp đó rồi cũng nhanh chóng kết thúc bằng sự tan vỡ. Đứa con của những cặp vợ chồng này sẽ phải chịu đựng quá nhiều thiệt thòi và bà mẹ không có khả năng chăm sóc, thậm chí còn ghét bỏ nó và còn bị xã hội coi trẻ đó là bất hợp pháp.
Ngoài ra, nữ tuổi VTN mang thai sớm, sẽ làm tăng tốc độ phát triển dân số; nhà nước chi trả trực tiếp trợ cấp về y tế, xã hội để giải quyết khó khăn cho mẹ và con. Xã hội còn phải chi trả gián tiếp những hậu quả do học vấn kém hiệu quả của những lao động không lành nghề làm ra.
Có thể nói làm cha, mẹ ở tuổi VTN thật không đáng mong muốn vì nó sẽ gây những hậu quả không thể lường trước được cho bản thân các em, con của họ cũng như gia đình và xã hội.
2. Mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục:
Ở tuổi VTN, nếu có quan hệ tình duc sớm mà không có biện pháp để phòng tránh thì ngoài nguy cơ có thể gây ra mang thai sớm còn có thể bị nhiễm các bệnh lây truyền qua đường tình dục như: Bệnh lâu, giang mai, bệnh do trùng roi Trichomonas, bệnh do nấm, bệnh sùi mào gà...đặc biệt là lây nhiễm HIV. Bệnh lây truyền qua đường tình dục gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe con người nhất là đối với phụ nữ và trẻ sơ sinh, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe cộng đồng, kinh tế đất nước và nòi giống.
Muốn phòng chống các bệnh lây truyền qua ĐTD có hiệu quả, nhất là ở các đối tượng thanh thiếu niên, học sinh, cần nâng cao kiến thức về giới tính, tình dục và những hiểu biết về bệnh lây truyền qua đường tình dục để biết cách phòng cho chính mình và cho người khác.
3. Bị xâm hại tình dục:
Xâm hại tình dục trẻ em là những hành vi trực tiếp hay gián tiếp tác động đến trẻ em nhằm thỏa mãn dục vọng, trục lợi, gây ảnh hưởng xấu cho trẻ em cả về thể chất lẫn tinh thần.
Lời khuyên của các chuyên gia: để rèn luyện về kỹ năng sống, trẻ cần chủ động tìm hiểu kiến thức về giới tính, sức khỏe sinh sản tuổi vị thành niên từ cha mẹ, thầy cô, người thân và bạn bè; Tâm sự những lo lắng, băn khoăn với cha mẹ, người thân hoặc thầy cô; Duy trì thời gian biểu học tập, nghỉ ngơi, tập luyện thể thao và giải trí phù hợp; Phân biệt rõ ràng giữa tình yêu và tình bạn trong sáng. Trẻ cũng cần được chăm sóc sức khỏe thể chất và tâm lý, cần được cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết trong chế độ ăn gồm protein, vitamin, khoáng chất, tinh bột; Tránh xa rượu bia, thuốc lá, ma túy... Cha mẹ, người thân, thầy cô cần đặt mình vào vị trí của con trẻ, giúp con giải quyết các vấn đề trong cuộc sống và tôn trọng quyết định của con nếu phù hợp. Căn cứ vào nhu cầu, sở thích và năng lực của trẻ vị thành niên để hướng nghiệp phù hợp.
Thu Linh -Tổ Truyền thông ( tổng hợp)